Waardering vooroorlogs erfgoed onderdeel van de welstandsnota

27 november 2020
In 2019 onderzocht de gemeente Zaanstad de waarden van erfgoed uit de eerste helft van de 20ste eeuw. Zoals Het Blok in Krommenie, de Rode Buurt in Zaandijk en de Rosmolenwijk in Zaandam. Op basis van dat onderzoek zijn waarderingskaarten, criteria en richtlijnen Sociale Woningbouw 1900-1945 opgesteld. Die legt het college van Burgemeester en Wethouders nu ter inzage. Daarna voegen we ze toe aan de Welstandsnota.

Wethouder Monumenten en Erfgoed Natasja Groothuismink: ‘Erfgoed maakt de Zaanstreek uniek, geeft ons identiteit. Het is dus belangrijk dat we van verschillende delen de geschiedenis elementen bewaren. Met de waarderingskaarten, criteria en richtlijnen hebben we daarin een hele belangrijke stap gezet. Voor de geschiedenis van Zaanstad zijn die arbeiderswijken heel belangrijk. Want de geschiedenis van de arbeider is tekenend voor onze streek. Met de waarderingskaarten kunnen we met corporaties in gesprek over de balans tussen de woningbouwopgave en de bescherming van ons erfgoed.’

Behoud van erfgoed

De waarderingskaarten laten zien hoe de gemeente wil omgaan met de buurten en de bebouwing. Zo is het voor eigenaren duidelijk wat de bedoelingen van de gemeente zijn voor het behoud. Ook helpt het bij beoordeling van renovatie en wijzigingsplannen voor de vroeg 20ste eeuwse sociale woningbouw.

Bijzondere wijken

Aan het begin van de twintigste eeuw is voor het eerst gebouwd met wetgeving (Woningwet 1901) en nieuwe ideeën over stedenbouw. Dat heeft bijzondere woonwijken opgeleverd die nauw verweven zijn met de industriële geschiedenis van Zaanstad. Het initiatief voor de bouw lag bij industriëlen, filantropen of bij de arbeiders zelf, voor wie de woningen waren. Veel van die woonblokken zijn nu - zo’n 100 jaar later - toe aan vernieuwing. Zoals Het Blok in Krommenie, de Rode Buurt in Zaandijk en de Rosmolenwijk in Zaandam. Wethouder Groothuismink: ‘De Waarderingskaarten, criteria en richtlijnen zijn waardevol als beschermingsinstrument. Het voorkomt dat de bijzondere architectuur van sociale woningbouw, het cultuurhistorisch verhaal en de stads- en dorpsstructuur verloren gaan.’