Stadsherstel Amsterdam koopt vier Zaanse arbeidershuisjes van woningcorporatie Parteon

4 juni 2021
Aan de Westzijde in Zaandam staan vier houten arbeiderswoningen onder één kap al jaren leeg. Woningcorporatie Parteon en Stadsherstel Amsterdam hebben besloten om de woningen aan Stadsherstel Amsterdam te verkopen. Hierdoor blijft dit erfgoed behouden voor te toekomst. Ze zijn aangewezen als gemeentelijk monument en krijgen hun oorspronkelijke aangezicht terug.

In de bocht van de Westzijde staan op de nummers 173-179 de houten arbeiderswoningen. De voorgevel staat direct aan de straat. Onderhoud is hard nodig, ze staan al lange tijd leeg of worden door anti-kraak bewoond. De houten arbeidershuisjes zijn gebouwd aan het einde van de 19e eeuw. Dit was in een kleine wijk met de naam Klein Rome, tussen de Westzijde en de gasfabriek. Vermoedelijk waren ze voor arbeiders van deze fabriek, die eind jaren ’60 werd gesloopt. Destijds woonden er twee koperslagers, een smid alias knecht en een koopman. Van oudsher waren het dus al arbeiderswoningen.

Van afbraakpand tot gemeentelijk monument

De rij arbeiderswoningen is een van de weinige goed bewaard gebleven voorbeelden van de sobere houtbouw in de Zaanstreek. Ook is deze een van de weinige goed bewaard gebleven voorbeelden. De houtzaagmolen zorgde ervoor dat de Zaanstreek opbloeide tot het eerste industriegebied van Europa. Hout was ruim beschikbaar en in combinatie met de veengrond werd hier in de 17e en 18e eeuw veel in hout gebouwd. En in tegenstelling tot de rest van Nederland vond de overgang naar bouwen in steen pas in de late 19e eeuw plaats. In die periode kende de Zaanstreek een tweede bloeiperiode van de industrie. Er kwamen veel grote fabrieken langs de Zaanoevers. Een groot deel van de Zaanse bevolking woonde destijds in kleine houten huisjes. Door de Zaanse bouwtraditie en de lokale industriële geschiedenis hebben de woningen een grote cultuurhistorische waarde. Daarnaast zijn het een van de twee laatste blokken houten rijwoningen. De gemeente Zaanstad heeft daarom besloten om ze de gemeentelijke monumentenstatus te geven.

Vrienden van Stadsherstel dragen bij aan restauratie

De huisjes bestaan uit een begane grond met zolder. Ze zijn twee aan twee gespiegeld. In het midden bevinden zich de twee voordeuren met daarnaast aan elke kant twee ramen. Erboven is een grote dakkapel (Vlaamse gevel) met zadeldak. Het linker pand heeft een schuingeplaatst hoekraam, wat kenmerkend is voor de Zaanstreek. De monumentale voorgevel is grotendeels origineel, op het raam van nummer 175 en de twee voordeuren van 177 en 179 na. Dankzij een bijdrage van de Vrienden van Stadsherstel krijgen de arbeiderswoningen hun oorspronkelijke aangezicht terug.

Meer over de aankoop van de arbeidershuisjes vindt u op www.stadsherstel.nl