Bijzondere vondsten bij opgraving oliemolen De Ram
13 november 2020
Een complete fundering, de noorderschuur en de zuiderschuur. Op de hoek Celebesstraat – Zuideinde in Wormerveer hebben archeologen de resten opgegraven van de zeventiende-eeuwse oliemolen De Ram. Een zeldzaamheid, stelt gemeentearcheoloog Piet Kleij. ‘We hadden wel verwacht dat we resten van de molen in de grond zouden vinden. Maar dat ze zo goed bewaard en stevig waren, had ik nooit durven denken.’
Bij de opgraving bleek dat het doodbed van de molen nog vrijwel ongeschonden in de bodem zat. Het doodbed is een rond plateau waarop de rechtopstaande molenstenen draaiden die de oliehoudende zaden pletten. En ook de drie oliekelders waarop het molenlijf rustte en de poeren van beide schuren waren nog gaaf. Verrassend was dat de poeren van de noorderschuur op een raamwerk van lange planken stonden. Dat is nog nooit eerder gevonden.
Kijkje in de geschiedenis
Archeoloog Piet Kleij vertelt: ‘Dat de molenplattegrond zo gaaf bewaard is gebleven, is van groot belang. De Ram is namelijk gebouwd in 1639 en behoort daarmee tot de oudste oliemolens. Ook van de in 1742 gebouwde oliemolen De Vrijheid aan de Noorddijk in Wormerveer hebben we een zeer gave plattegrond. Deze molen was al veel verder ontwikkeld en was veel groter dan De Ram. We kunnen nu beide plattegronden met elkaar vergelijken. En zo kunnen we misschien iets zeggen over de ontwikkeling van de Zaanse oliemolens door de eeuwen heen.’
Afronding werkzaamheden
Archeologen van opgravingbedrijf Hollandia uit Zaandijk hebben de resten van de oliemolen opgegraven. De gemeente Zaanstad, aannemingsbedrijf Bot Bouw B.V. uit Heerhugowaard en Floris Infra uit Wormerveer hebben hierbij geholpen. De werkzaamheden worden deze week afgerond. Waar mogelijk zijn de vondsten meegenomen en opgeslagen.
Het doodbed waarop de rechtopstaande stenen
van de molen draaiden om de oliehoudende zaden te pletten.
De plattegrond van de molen schuin van boven, richting de Zaan en de Veerdijk in Wormer. Het witte rond in het midden is het doodbed, dat centraal in het molenlijf stond. De drie geelwitte vierkante blokken eromheen zijn drie van de acht poeren waarop het molenlijf rustte. De andere vijf zitten nog in de bodem. De vierkantjes aan de linkerzijde van het molenlijf zijn de poeren van de zuiderschuur, de geulen rechts van het molenlijf zijn de plaatsen waar de poeren van de noorderschuur stonden en waar het raamwerk van planken lag. De drie witte figuurtjes zijn archeologen.
De plattegrond van de molen recht van boven.
De uitgeperste olie werd opgeslagen in 9 oliekelders. Daarvan zijn er drie gevonden, alle drie in de noorderschuur. Dit is er een van.
Dit is het straatje dat van twee oliekelders naar de Zaan liep. De Zaan lag vroeger iets voorbij de bouwhekken.
Hier de dubbele kelder, het doodbed (daarop ligt een rood ding) met op de achtergrond een kraan.