Bijzondere archeologische vondsten uit Wilhelminasluis

In publiekshal stadhuis tot en met 12 november

14 september 2021
In 2020 is de Wilhelminasluis in Zaandam uitgebaggerd, vernieuwd en verbreed. Hierbij zijn naar schatting maar liefst 300.000 archeologische vondsten gedaan. In de publiekshal van het stadhuis is nu een deel van de archeologische vondsten te bewonderen. Kom een kijkje nemen! De tentoonstelling is te zien tot en met 12 november.

Een gewone opgraving was niet mogelijk in een sluis vol water. Daarom werd de uitgebaggerde grond uit de sluis in grote duwbakken gestort en gezeefd. Archeologen haalden de vondsten uit de zeef en brachten die naar het Gemeentelijk Archeologisch Depot van Zaanstad in Zaandijk. Daar begon het wassen en sorteren van alle stukken.

Stukje geschiedenis

De dam in de Zaan bij Zaandam is rond 1250 aangelegd. In de dam lagen drie sluizen. Mensen gooiden hun afval in de sluis en vanaf schepen vielen dingen in het water. Vooral tussen 1580 en 1850 zijn veel spullen in de sluis terecht gekomen. Vóór 1580 woonden er namelijk niet veel mensen in Zaandam en na 1850 begon de gemeente met het ophalen van vuilnis. De vondsten uit de sluis bestaan voor een groot deel uit gebruiksspullen, dingen die de mensen in en om hun huis gebruikten.

Herbergen en pruimtabak

Opvallend is de hoeveelheid koperen potten, deksels, kruiken, flessen, borden en drinkglazen. Dat duidt op de aanwezigheid van herbergen. Door de sluis voeren vrachtschepen maar ook trekschuiten en veerboten die mensen vervoerden. Reizigers stopten bij de herbergen om even te eten en te drinken. Of om te overnachten. Ook zijn er ‘kwispedoors’ gevonden. Bolle potjes, waarin uitgekauwde tabakspruimen werden gespuugd. In herbergen waren deze potjes in tientallen te vinden.

Middeleeuwen

Een klein deel van de vondsten dateert uit de Middeleeuwen. De oudste vondst zelfs van ruim vóór de aanleg van de sluis. Maar hoe die in de sluis terecht is gekomen, is (nog) niet duidelijk.

De gesorteerde vondsten gaan de komende jaren naar diverse specialisten die ze verder bekijken. Uiteindelijk komt er over de vondsten een dik rapport. Daarin staat water er allemaal in de sluis is gevonden en wat dit zegt over de geschiedenis van Zaandam en de Zaanstreek. Het zijn zo veel vondsten, dat dit nog wel een paar jaar zal duren.